همایش معرفی انجمن علمی دانشجویی «حرکت»

بنی آدم اعضای یکدیگرند

همایش معرفی انجمن علمی دانشجویی «حرکت» پنجشنبه 3/3/1403 در سالن آمفی تئاتر دانشکده مهندسی مکانیک برگزار شد تا این انجمن دانشجویی با معرفی خود به دانشجویان حوزه علوم مهندسی و علوم پزشکی، کار خود را آغاز کند. این انجمن با حمایت مرکز تحقیقات موفقیان به ریاست دکتر فرزام فرهمند برای بهبود کیفیت زندگی کودکان ناتوان در فعالیت‌های حرکتی شکل گرفته تا ضمن برقراری پل ارتباطی بین جامعه مهندسی و جامعه پزشکی و ایجاد سازوکار همکاری بین این دو گروه، مشکلات این زمینه را شناسایی و با خلاقیت و ابتکار دانشجویان، راهکار‌های ممکن را بررسی کند.

همایش راس ساعت ۹ صبح درموضوع کودکان مبتلا به CP(فلج مغزی) با سخنرانی دکتر نرجس جعفری فوق تخصص مغز و اعصاب درباره علل فلج مغزی، درمان‌ها و راهکار‌ها شروع شد. دکتر جعفری با اشاره به درمان‌های فلج مغزی توضیح دادند که همه درمان‌ها باید به صورت موازی در کنار اقدامات توانبخشی انجام شوند و نباید صرفاً به درمان توجه کرد. از جلمه مشکلات کودکان فلج مغزی می‌توان به مشکلات بینایی، شنوایی، گفتاری، شناختی و رشدی اشاره کرد که در موارد حاد به اختلالات گوارشی، تنفسی، پوکی استخوان و حتی تشنج برسد. دکتر جعفری طبقه‌بندی عملکرد‌های بیمار مانند عملکرد ناشی از نارسایی و انفباض عضلات را از جمله راهکار‌های مدیریت اختلال CP شمردند.

در ادامه دکتر وفایی درمورد انواع اختلالات راه رفتن صحبت کردند و به عنوان نمونه راه رفتن روی پنجه به علت کوتاهی یا سفتی عضله پشت ساق را از جمله مشکلات حرکتی کودکان مبتلا به CP شمردند. دکتر وفایی اشاره کردند که در ابتدا تصور می‌شد که علت این نوع راه رفتن spasticity یا اسپاسم عضلانی (کوتاهی عضله) است و درمان آن از طریق عمل جراحی و اصلاح پاشنه ارائه شد اما همچنان کودک مشکل راه رفتن داشت. بعد از تحقیقات دیگر مشخص شد که مشکل حرکتی CP به بسیاری از پارامتر‌های پیچیده دیگر مانند وضعیت روحی، حس لامسه، وضعیت روانی و تجربه‌های قبلی و... بستگی دارد. CP به معنی اسپاسم نیست و فراتر از علم پزشکی باید بررسی شود، به همین دلیل معاینه در مطب و انجام عمل جراحی کار نادرستی است.

"رویکرد صرفاً بیومکانیکی در درمان نارسایی حرکتی قطعاً شکست خواهد خورد و باید پارامتر‌های اعصاب شناختی و روان‌شناسی نیز بررسی شوند"

در بخش سوم سخنرانی‌ها دکتر مرضیه بابایی درباره اصول توانبخشی کودکان فلج مغزی و اختلال تکامل صحبت کردند و با اشاره به جای خالی جامعه مهندسین در بیمارستان‌ها، آن را فرصتی بکر توصیف کردند.
همچنین اضافه کردند که توان‌بخشی صرفاً به معنای فیزیوتراپی نیست و از پیشگیری شروع می‌شود و تا رسیدن به مراحل حاد ادامه دارد. "کاردرمانی و گفتار درمانی همه جزء مراحل درمان هستند و رابطه بزرگسالان و والدین با کودکان و رساندن کودک به مراحل تکامل در سنین مختلفش باید با در نظر گرفتن پروتکل توانبخشی بررسی شود. در تنظیم و اجرای پروتکل کمک بچه‌های فنی و مهندسی در مراحل تشخصی مانند الگورتیم‌های تشخیص AI بسیار مثمر ثمر خواهد بود"
مراحل پروتکل مورد نظر می‌تواند شامل موارد زیر شود:

Step 1: Obtain diagnosis and acquire medical records
Step 2: Review main problems
Step 3: Assessment
Step 4: Determine goals
Step 5: Assemble a care team
Step 6: Create implement and monitor a coordinated comprehensive medical care plan

دکتر بابایی اشاره کردند که حضور مهندسین در مراحل پنج و شش می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

سخنرانی چهارم توسط جناب آقای قدرت خاوری ارائه شد. دکتر خاوری ارائه خود را با شعری که خود مصرع دوم آن را تغییر داده بودند شروع کرد:

به نام آنکه جان را فکرت آموخت                         و تن را در رکابش «حرکت» آموخت

‌ایشان درباره چالش‌ها و پیشنهادات توانبخشی کودکان فلج مغزی صحبت کردند و بیماری CP را هرگونه اختلال در حرکت و وضعیت بدن توصیف کردند. همچنین تفاوت بیماری و اختلال را توضیح دادند: " تفاوت اختلال با بیماری این است که بیماری درمان می‌شود و تمام می‌شود، مانند وبا. اما اختلال درمان نمی‌شود و تا آخر عمر همراه بیمار است. این به این معنی است که اختلال باید مدیریت شود و بیمار و اطرافیان بیمار باید این موضوع را بپذیرند. " همچنین دکتر خاوری اضافه کردند که مدیریت CP بیشتر مربوط به بخش ارتوپدی است و نورولوژی مخصوصاً در مراحل اولیه مدیریت کمرنگ‌تر است. برای این منظور دو نوع نگرش مدیریتی TOP-DOWN و BOTTOM-UP باید در نظر گرفته شود.

" این یک حقیقت تلخ است که آسیب به مغز در ناحیه حرکتی نوعی قطع عضو است و باید مدیریت شود"

در بخش چهارم سخنرانی‌های دکتر علی طاووسی از مشکلات شناختی در سطوح مخلتف بیولوژیکی و رفتاری هرم یادگیری از بدو تولد تا مدرسه صحبت کردند و توضیح دادند که در مراحل و سنین مختلف باید به چه عواملی توجه شود. در مدیریت CP چهارنوع از مداخلات کاردرمانی را می‌توان در نظر گرفت:

1. Sensory based interventions
2. Cognitive Rehabilitation
3. Theraputic use of occupation/Activity
4. Co-Op

"در بچه‌های cp توانایی hand function مهم‌ترین پل ارتباطی دنیای بیرون و ذهن کودک است که در این مرحله بحث Tech مهم است"

به این ترتیب حضار همایش در ساعت یازده در یک وقفه کوتاه پذیرایی شدند تا سخنران بعدی آماده ارائه شود.

بعد از استراحت و پذیرایی می‌همانان دکتر بهزادی‌پور عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک بخش بعدی همایش را ادامه دادند. ارائه‌ایشان درباره توانبخشی هوشمند یعنی نیازسنجی و ارائه نیاز به بخش مهندسی برای ارائه‌ی راهکار می‌باشد. \"حوزه‌ی توانبخشی در دنیا بسیار عقب است و زمینه‌ای بکر هست به علت اینکه ایجاد زبان مشترک بین مهندسین و پزشک‌ها دشوار است، رسالت این انجمن ایجاد تیم‌های مشترک بین مهندسین و جامعه‌ی علوم پزشکی است. دکتر بهزادی پور توضیح دادن که نارسایی‌های حرکتی می‌توانند علل مختلفی داشته باشند. ممکن است برخی سلول‌های عصبی در ناحیه‌ی حرکتی خون‌رسانی نشوند و سکته رخ دهد و روی حرکت تأثیر بگذارد اما از طرفی بیماری پارکینسون علت نامعلوم دارد. دکتر ارائه خود را در موارد زیر فهرست کردند:
۱ . برخی راهکار‌های مهندسی در توانبخشی عصبی
۲ . طراحی و اجرای تمرینات ترکیبی هوشمند
۳ . ارزیابی وضعیت عملکرد بیمار به صورت نیمه خودکار
۴ . مدلسازی فرآیند بهبود و پیش‌بینی اثر بخش
۵ . تجهیزات کمکی

به عنوان مثال یک راهکار مهندسی برای تأثیر بیشتر در کودک فاصله گرفتن از فعالیت‌های سنتی و envolve کردن کودک در کاردرمانی با استفاده از AI و واقعیت مجازی می‌باشد. می‌توان در ارزیابی بیومکانیکی حرکت دست برای tracking از این روش استفاده نمود. " در مطالعه صورت گرفته حفظ تعادل فرد بیمار با یک پاندول معکوس مدل‌سازی شد و در مدل‌سازی کنترلی با انجام تمرینات پیشنهادی ضریب تناسبی افراد بیمار به سمت افراد سالم میل می‌کرد. "
در هفتمین ارائه، دکتر فخارزاده عضو هیئت علمی دانشکده برق شریف، درباره سنسور‌های پوشیدنی و ایجاد شبکه ارتباطی بین تعداد زیادی از سنسور‌های پوشیدنی برای تشخیص سریع‌تر و بهتر صحبت کردند. این سنسور‌ها اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار می‌دهند تا فرآیند تشخیص به سرعت و مناسب‌تر صورت پذیرد.

برخی از پروژه‌هایی که دکتر فخارزاده در ارائه به آن اشاره کردند:
مچ بند پایش سلامت
پچ‌مانیتور قلب یا نوار قلب بدون کابل
سنسور تشخیص حرکت چشم
سنسور تشخیص استرس و...

" طراحی سنسور به لحاظ الکتریکی چالش ندارد و درحقیقت مشکل پیاده‌سازی محیطی است. اما تا وقتی که زنجیره بین پزشکان و مهندسین صورت نگیرد نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد. " پروژه دیگری که دکتر شرح دادند تشخیص محل چشم با خطای ۵ درجه و تعیین خواست فرد براساس محل چشم است. به عنوان مثال فرد توانخواه می‌تواند با حرکت چشم خود صندلی چرخ در را در جهات مختلف بچرخاند یا با نگاه کردن به حروف کیبورد مطلبی که می‌خواهد را تایپ کند.

درآخر برنامه دکتر رهبان عضو هیئت علمی کامپیوتر دانشگاه شریف با اشاره به روش Electroencephalography یا به اختصار EEG. تشخیص و افتراق دو بیماری توسط AI و ماشین لرنینگ بسیار غیرقابل اعتماد است. در پروژه‌های صورت گرفته در سال ۲۰۲۳ مشخص شد که این روش حداکثر با درستی حدود ۶۰ درصدی قابل اجراست. " اعتماد‌پذیری روش هوش مصنوعی در تشخیص بسیار پایین است هوش مصنوعی نیازمند داده است امروزه روش‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی بسیار پیشرفته‌ای توسعه پیدا کرده‌اند اما از داده‌های کلینیکی موجود در بیمارستان‌ها محروم هستند، لذا استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص همواره با محدودیت‌هایی مواجه بوده. "

بعد از پایان سخنرانی‌ها یک خانواده کاشانی که کودکشان دچار فلج مغزی بود و خود را به این همایش رسانده بودند، در مورد چالش‌های یک کودک بیمار فلج مغزی و نیازهای او صحبت کردند. در نهایت حامد ناظمی دانشجوی دکتری دانشکده مهندسی مکانیک و سرپرست اجرایی همایش با توضیح درباره انجمن حرکت و پوزیشن‌های عضویت آن همایش را با شعر زیر به اتمام رساند:

بنی آدم  اعضای  یکدیگرند                    که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار                  دگر   عضو‌ها  را  نماند  قرار